Πονεμένο μου αυτάκι

    Πονεμένο μου αυτάκι

Όλοι ξέρουμε πως ο πόνος στα αυτιά είναι από τους πλέον επώδυνους για τα μικρά παιδιά. Μάθετε λοιπόν τα πάντα για τις ωτίτιδες και αντιμετωπίστε τις σωστά και αποτελεσματικά.

Της Νινέττας Φαφούτη Με τη συνεργασία του Παναγιώτη Μισυρλή (χειρούργος ωτορινολαρυγγολογος, διευθυντής τμηματος ΩΡΛ Ευρωκλινικης Παιδων)

Το φθινόπωρο και ο χειμώνας είναι η πιο επικίνδυνη εποχή για τα αυτιά των μικρών παιδιών. Οι ωτίτιδες «επιτίθενται» και μάλιστα συντονισμένα. Η μεγαλύτερη έξαρση παρατηρείται με τα πρώτα κρύα, ταυτόχρονα με εκείνη που παρουσιάζει το κοινό κρυολόγημα και το συνάχι. Συνήθως εμφανίζεται πρώτα η εκκριτική ωτίτιδα, που αποτελεί συλλογή υγρού στο μέσο αυτί και δεν συνοδεύεται από πόνο. Το βασικό σύμπτωμα είναι η βαρηκοΐα. Εάν αυτό το υγρό επιμολυνθεί με μικρόβια, τότε έχουμε την οξεία μέση ωτίτιδα, της οποίας το βασικό της σύμπτωμα είναι ο πόνος.

Τα συμπτώματα

Εκνευρισμός, προσωρινή μείωση της ακοής, πυρετός και σε αρκετές περιπτώσεις πολύ δυνατός πόνος στο αυτί. Πώς θα το καταλάβετε; Εάν το παιδί σας είναι μεγαλύτερο, θα φέρνει συνέχεια το χέρι στο σημείο όπου πονάει. Εάν όμως είναι πολύ μικρό και δεν μιλάει, δεν είναι εύκολο να αντιληφθείτε εάν υπάρχει φλεγμονή στο αυτί. Αν λοιπόν δεν απαντά εγκαίρως όταν το καλείτε, αν παραπονιέται ότι πονάει το αυτί του και αν ξεσπάσει σε ανεξέλεγκτο κλάμα, τότε ίσως υποφέρει από κάποια μορφή ωτίτιδας, που είναι από τις πιο συχνές παθήσεις στα παιδιά, ιδιαίτερα σ’ εκείνα της προσχολικής ηλικίας. Όμως προσοχή: το γεγονός ότι η ωτίτιδα συνοδεύεται συνήθως από πόνο δεν σημαίνει ότι όταν το παιδί παραπονεθεί ότι πονάει έχει και ωτίτιδα. Μπορεί να οφείλεται σε άλλες ασθένειες. Για παράδειγμα, εάν το πονάει ο λαιμός, μπορεί να είναι φαρυγγίτιδα, εάν του τρέχει η μύτη, μπορεί να είναι ιογενής ρινίτιδα. Για να είστε σίγουροι ότι είναι ωτίτιδα, καλό είναι να το εξετάσει ένας ωτορινολαρυγγολόγος. Στις περισσότερες περιπτώσεις η ωτίτιδα δεν είναι δύσκολο να θεραπευτεί. Αν όμως δεν δώσετε σημασία από την αρχή, υπάρχει κίνδυνος να διαιωνιστεί και να εξελιχθεί σε χρόνια κατάσταση.

Τα είδη

Η οξεία: Είναι η πιο ενοχλητική μορφή ωτίτιδας γιατί το παιδί πονάει αρκετά για δυο-τρεις μέρες, μέχρι να τρυπήσει ο τυμπανικός υμένας και να βγει το πύον. Τότε το αυτί εκτονώνεται και ο πόνος υποχωρεί. Θα πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφτείτε έναν ωτορινολαρυγγολόγο και όχι παιδίατρο, γιατί η ωτίτιδα αυτή μπορεί να μεταπέσει σε χρόνια, μια ασθένεια που συμβαδίζει με μείωση της ακοής, διαρκεί μεγάλο χρονικό διάστημα κι αν δεν θεραπευτεί σωστά και έγκαιρα από τις πρώτες εβδομάδες ίσως κριθεί αναγκαίο το παιδί να χειρουργηθεί.

Αντιμετώπιση: Χορήγηση αντιβιοτικών και, εφόσον συνυπάρχει ωτόρροια, ωτικές σταγόνες .

Η εκκριτική: Σε αυτή υπάρχει υγρό μέσα στο αυτί που μειώνει την ακοή. Το παιδί δεν αισθάνεται πόνο, αλλά νιώθει ένα βάρος το οποίο δεν ξέρει τι είναι και δεν μπορεί να το εκφράσει. Θα την αντιληφθείτε αν δεν ανταποκρίνεται φυσικά στα ηχητικά ερεθίσματα, φαίνεται αφηρημένο και δεν συνεργάζεται. Αν είναι μονόπλευρη, γίνεται ακόμα πιο δύσκολα αντιληπτή, γιατί το παιδί ακούει φυσιολογικά από το άλλο αυτί.

Αντιμετώπιση: Αντιισταμινικά, ρινικά στεροειδή, ασκήσεις όπως μάσηση τσίχλας ή φούσκωμα μπαλονιών και, εφόσον το υγρό επιμένει, χειρουργική επέμβαση (αδενοειδεκτομή-μυριγγοτομή).

Η εξωτερική: Πρόκειται για φλεγμονή του έξω ακουστικού πόρου και είναι σχετικά σπάνια. Ωστόσο, δεν πρέπει να παραμελείται, γιατί η λοίμωξη μπορεί να απλωθεί στη γύρω περιοχή. Εμφανίζεται συνήθως σε μωρά και οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι το γάλα κυλάει στο πλάι από το στόμα των μωρών και μπαίνει στον ακουστικό πόρο, με αποτέλεσμα να φράζει την ευσταχιανή σάλπιγγα (μικρή αεροφόρος οδός που βοηθάει να περάσει ο αέρας από τη μύτη και το ρινοφάρυγγα στο αυτί). Επίσης, μπορεί να εμφανιστεί σε παιδιά που κολυμπάνε στη θάλασσα ή σε κολυμβητήριο.

Αντιμετώπιση: Ωτικές σταγόνες και αποφυγή νερού. Σε σπάνιες περιπτώσεις και αντιβίωση.

Ο έλεγχος από το γιατρό

Πολλές φορές η ύπαρξη υγρού μέσα στο αυτί δεν «αποκαλύπτεται» κι αυτό γιατί σ’ ένα παιδί με ακέραιο τυμπανικό υμένα είναι δύσκολο να διαγνωστεί. Γίνεται λοιπόν μια ειδική ωτοσκοπική εξέταση με μικροσκόπιο η οποία μπορεί να καθορίσει το είδος της ωτίτιδας και τι την προκάλεσε. Ο γιατρός χρησιμοποιεί ωτοσκόπιο, ένα όργανο με το οποίο κοιτάζει μέσα στον ακουστικό πόρο. Το μόνο πρόβλημα είναι ότι τα παιδιά δεν το συμπαθούν καθόλου, γιατί είναι ένα σκληρό όργανο και τα ενοχλεί. Γι’ αυτό, παρότι ο έλεγχος διαρκεί ελάχιστα λεπτά, είναι απαραίτητη η συνεργασία της μητέρας. Ο γιατρός θα σας δείξει πώς θα κρατήσετε το παιδί ώστε να μην τρομάξει και κουνήσει το κεφάλι του, κάτι που δεν θα συμβεί εάν νιώθει ασφαλές στην αγκαλιά της μαμάς του. Μια άλλη εξέταση είναι η τυμπανομετρία, η οποία μπορεί να διαγνώσει αν υπάρχει υγρό πίσω από το τύμπανο. Ανάλογα με τη διάγνωση, ο γιατρός θα αποφασίσει τον τρόπο παρέμβασής του, μιας και κάθε είδος ωτίτιδας έχει διαφορετική θεραπεία. Αυτό που θα πρέπει να τονιστεί είναι ότι η ωτίτιδα πρέπει να αντιμετωπιστεί συνολικά και όχι μόνο ως πρόβλημα του αυτιού. Είναι και πρόβλημα της μύτης, του ρινοφάρυγγα, αλλά και της ευσταχιανής σάλπιγγας. Γι’ αυτό και πρέπει ο γιατρός σας να αντιμετωπίσει την αιτία και όχι μόνο την ασθένεια, ώστε η ωτίτιδα να μην επαναλαμβάνεται τακτικά.

Υπάρχει πρόληψη;

Φυσικά, και περνάει από τη... μύτη. Η υγιεινή της ρινικής κοιλότητας με δυναμική πλύση είναι μια απλή κίνηση με σίγουρα αποτελέσματα. Η δυναμική πλύση είναι μια μέθοδος που πρέπει να εφαρμόζεται τακτικά, ιδίως τους πρώτους μήνες της ζωής του παιδιού, όταν ακόμη η αναπνοή του είναι κατεξοχήν ρινική. Είναι ένα είδος «ντους της μύτης» που γίνεται με οποιοδήποτε φυσιολογικό διάλυμα (θαλάσσιο ή θερμικό) και με ένα ντισπένσερ συνεχούς και ρυθμιζόμενης ροής που θα βρείτε στα φαρμακεία. Κρατήστε το ντισπένσερ πιεσμένο, ώστε να μπει νερό στο ένα ρουθούνι μέχρι να αρχίσει να κυλάει από το άλλο αποβάλλοντας μαζί του τις εκκρίσεις που φράζουν τη μύτη. Έτσι το μικρό σας θα έχει πάντα ελεύθερα και καθαρά τα ρουθούνια και τη ρινική του κοιλότητα.

Όταν ταΐζετε το μωρό με το μπιμπερό, πρέπει να είναι πάντα σε ημικαθιστή θέση, γιατί, αν είναι ξαπλωμένο, το γάλα μπορεί να πάει στο αυτάκι του και να του δημιουργήσει μόλυνση.

Σημαντικό ρόλο παίζει η ρύπανση της ατμόσφαιρας. Δεν πρέπει να καπνίζετε στους χώρους όπου βρίσκονται τα παιδιά και να διατηρείτε χαμηλά τα επίπεδα σκόνης στο σπίτι, αποφεύγοντας τις μοκέτες και τις ταπετσαρίες. Επίσης, να έχετε σταθερή θερμοκρασία στους χώρους όπου κινείται το παιδί.

Η καλή φυσική κατάσταση του παιδιού σε συνδυασμό με ισορροπημένη διατροφή και ξεκούραση σίγουρα είναι ένας πολύτιμος σύμμαχος.

Παιδιά έως 6 ετών: Οι ευπαθείς

Σύμφωνα με τους ειδικούς, η ευαισθησία στο αυτί οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, όπως στο ανώριμο ανοσοποιητικό σύστημα των παιδιών και στη μη επαρκώς αναπτυγμένη ευσταχιανή σάλπιγγα. Στα παιδιά η ομαλή λειτουργία του αυτιού είναι σε άμεση συνάρτηση με την ομαλή λειτουργία της μύτης. Ένα απλό κρυολόγημα ή μια ρινίτιδα (λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος) είναι πιθανόν να προκαλέσουν προβλήματα και ενοχλήσεις στα παιδικά αυτιά.

Ξέρατε ότι...

- ...τα αγόρια παθαίνουν πιο συχνά ωτίτιδες από τα κορίτσια;

- ...μπορεί να είναι οικογενειακή πάθηση; Οι πιθανότητες των παιδιών να πάθουν επαναλαμβανόμενες ωτίτιδες είναι αυξημένες αν υπάρχει ιστορικό σε κάποιον από τους γονείς ή στα αδέρφια.

- ...τα παιδιά που ζουν σε περιβάλλον με καπνιστές έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν προβλήματα υγείας, συμπεριλαμβανομένων των λοιμώξεων του αυτιού;

- ...ο θηλασμός προστατεύει τα παιδιά από την ωτίτιδα; Η μηχανική κίνηση του ανοίγματος-κλεισίματος του στόματος και του πιπιλίσματος ελέγχει την πίεση του αυτιού.