Το παιδί και τα… μάτια του!

Το παιδί και τα… μάτια του!

Η όραση είναι η σημαντικότερη αίσθηση. Με κανένα άλλο αισθητήριο όργανο δε δεχόμαστε ταυτόχρονα τόσες πολλές πληροφορίες όσες δεχόμαστε με τα μάτια. Γι' αυτό προσέξτε τα ματάκια του!

Επιστημονική επιμέλεια: Ηλίας Παντελίδης, χειρουργός οφθαλμίατρος, MSc. MRCO, EBOD

Ήδη από τον πρώτο χρόνο της ζωής του παιδιού σας η όραση παίρνει το «πάνω χέρι» σε σχέση με όλες τις άλλες αισθήσεις. Γι' αυτό, είναι κάτι παραπάνω από σημαντικό να προλάβετε ή να αντιμετωπίσετε έγκαιρα κάθε πρόβλημα που μπορεί να ρίξει σκιές... στα μάτια του. Μάθετε τώρα πώς λειτουργεί η όραση, πώς αναπτύσσεται στο μωρό και ποια πιθανά προβλήματά της πρέπει να αντιμετωπίσετε άμεσα.

Ξέρετε πώς λειτουργεί η όραση;

Είναι απίστευτο πόσα πράγματα αντιλαμβανόμαστε με ένα βλέμμα. Βλέπουμε αν κάτι βρίσκεται σε μεγάλη ή μικρή απόσταση, αν είναι μικρό ή μεγάλο, φωτεινό ή σκοτεινό, αν έχει έντονες αντιθέσεις ή είναι άτονο, λεπτοκαμωμένο ή αδρό, αν κινείται, τι σχήμα και τι χρώματα έχει.

Απ' όλες αυτές τις οπτικές εντυπώσεις και με τη βοήθεια των αποθηκευμένων εμπειριών και πληροφοριών (μνήμη, κρίση) που ήδη έχουμε από τις υπόλοιπες αισθήσεις, ο εγκέφαλος κατασκευάζει τελικά την εικόνα που βλέπουμε με τα μάτια.

·         Οι φωτο-υποδοχείς του αμφιβληστροειδούς χιτώνα

Υπάρχουν δύο είδη: Τα 120 εκατομμύρια ραβδία (Α), που είναι κυρίως υπεύθυνα για τη νυκτερινή όραση, και τα 7 εκατομμύρια κωνία, με τα οποία βλέπουμε κυρίως σε φωτεινές συνθήκες. Από τα τελευταία εξαρτάται η ευκρίνεια της όρασής μας -η οποία μετριέται με την οπτική οξύτητα- αλλά και η αντίληψη των χρωμάτων.

·         Κερατοειδής χιτώνας

Όταν κοιτάζουμε ένα αντικείμενο, οι ακτίνες φωτός που ανακλώνται από πάνω του φτάνουν πρώτα στον κερατοειδή, όπου διαθλώνται για πρώτη φορά και παίρνουν σχήμα δέσμης φωτός με κατεύθυνση προς το φακό του οφθαλμού.

·         Ίριδα

Η ίριδα είναι έγχρωμη και δημιουργεί μια κεντρική οπή, την κόρη, η οποία, όπως το διάφραγμα της φωτογραφικής μηχανής, ρυθμίζει το φως που εισέρχεται στο μάτι. Όσο πιο έντονο είναι το φως η ίριδα συσπάται και η κόρη μικραίνει, ενώ στο σκοτάδι ξαναμεγαλώνει. Το μέγεθος της κόρης μπορεί να κυμαίνεται μεταξύ 1,2 και 9 χιλιοστών.

·         Φακός

Για να είναι καθαρή η εικόνα στον αμφιβληστροειδή, πρέπει οι ανακλώμενες ακτίνες φωτός από τα κοντινά αντικείμενα να διαθλώνται περισσότερο απ' ότι οι ακτίνες των μακρινών αντικειμένων. Για να το πετύχει αυτό ο φακός, για την κοντινή όραση γίνεται πιο καμπυλωτός ενώ για τη μακρινή παίρνει λιγότερο καμπύλο σχήμα.

·         Ακτίνες φωτός

Οι ακτίνες του φωτός διασταυρώνονται μέσα στο υαλώδες σώμα του ματιού, προτού σχηματίσουν πάνω στον αμφιβληστροειδή το παρατηρούμενο αντικείμενο σε σμίκρυνση και αντεστραμμένο.

·         Οπτικό νεύρο

Τα σήματα του φωτός μετατρέπονται μέσα στον αμφιβληστροειδή σε ηλεκτρικές ώσεις, οι οποίες στέλνονται μέσω του οπτικού νεύρου στον εγκέφαλο. Καθότι κάθε μάτι βλέπει το αντικείμενο από λίγο διαφορετική οπτική γωνία, ο εγκέφαλος λαμβάνει δύο δισδιάστατες εικόνες που η καθεμία είναι συμπληρωματική της άλλης, έτσι ώστε απ' αυτές τις δύο να δημιουργείται μία μόνο τρισδιάστατη εικόνα.

·         Ωχρά κηλίδα

Σε αυτό το μικροσκοπικό σημείο στη μέση του αμφιβληστροειδούς η οπτική οξύτητα φτάνει στο μέγιστο βαθμό, διότι εδώ υπάρχει μεγάλη συγκέντρωση κωνίων.

·         Η κόρη

Μέσω της κόρης, του κυκλικού ανοίγματος της ίριδας, εισέρχονται οι ακτίνες του φωτός μέσα στο μάτι.

Το βλέπεις αυτό, μικρό μου;

Υπέροχο, αξέχαστο, συγκινητικό: Το πρώτο βλέμμα στα μάτια του παιδιού σας. Πάνω του βλέπετε τα δικά σας μάτια ή του συντρόφου σας. Βλέπετε την εμπιστοσύνη που σας έχει το μωρό σας. Όλη η σοφία του κόσμου φαίνεται να υπάρχει εκεί μέσα.

Και τι βλέπει το μωρό σας; Λίγα πράγματα. Είναι ένας μικρός άνθρωπος με δέκα δαχτυλάκια στα χέρια και άλλα τόσα μικροσκοπικά δαχτυλάκια στα πόδια, με καλή ακοή, με άψογη γεύση και όσφρηση αλλά και με ατελή όραση.

Ένα νεογέννητο βλέπει θαμπά. Τα καταφέρνει καλύτερα σε ακτίνα μεταξύ 20 και 25 εκατοστών -όταν το ταΐζουν μπορεί επίσης να κοιτάζει τον μπαμπά και τη μαμά μες στα μάτια. Μπορεί να ξεχωρίσει καλά το φως και το σκοτάδι. Προσανατολίζεται με βάση τη γραμμή των μαλλιών και με στοιχεία όπως τα μάτια, η μύτη, το στόμα, δηλαδή με μικρές σκοτεινές νησίδες σε φωτεινές επιφάνειες. Παρ’ όλα αυτά, λίγες ώρες μετά τον ερχομό του στον κόσμο, μπορεί να αναγνωρίσει τη μαμά του. Μπορεί, επίσης, να ξεχωρίσει έντονα χρώματα όπως το κόκκινο, το μπλε, το κίτρινο -αντίθετα οι παστέλ αποχρώσεις συγχέονται στα μάτια του. Στην αρχή, η τρισδιάστατη όραση στον παιδικό κόσμο εξαρτάται από την κίνηση των αντικειμένων. Έρευνες στο πανεπιστήμιο της Βόννης έδειξαν ότι το φαινόμενο των τριών διαστάσεων διαμορφώνεται για πρώτη φορά κατά τον 5ο με 7ο μήνα: τώρα μπορούν τα βρέφη να έχουν αίσθηση του βάθους.

Ο τρόπος με τον οποίο συντελούνται μαζί η ανάπτυξη του εγκεφάλου, της όρασης και της κίνησης δεν έχει ερευνηθεί επαρκώς μέχρι σήμερα. Πάντως, είναι βέβαιο ότι όλες αυτές οι λειτουργίες αναπτύσσονται παράλληλα. Για παράδειγμα, όταν η εξέλιξη της όρασης του παιδιού έχει προχωρήσει τόσο ώστε να μπορεί να αντιλαμβάνεται λεπτές κλωστές, στον ίδιο βαθμό έχει τελειοποιηθεί και η κινητικότητα του χεριού του, ώστε να μπορεί να τις τσιμπήσει με τις άκρες των δακτύλων του.

Οι ενήλικοι προσλαμβάνουν το 80% των εντυπώσεων μέσω των ματιών. Τα μωρά επικεντρώνονται στην αρχή στο στόμα τους και πιπιλάνε τα πάντα, ενώ τα μικρά παιδιά στα χέρια τους, με τα οποία θέλουν να αισθάνονται τον κόσμο.

Ωστόσο, έρευνες δείχνουν ότι ήδη πριν από τα πρώτα γενέθλια του παιδιού, η όραση έχει τον πιο βαρύνοντα ρόλο στην αίσθηση του περιβάλλοντος. Αν αφήσουμε ένα μωρό 8 έως 12 μηνών να μπουσουλήσει αρχικά στο πάτωμα και στη συνέχεια πάνω σε μια γυάλινη βιτρίνα, όπου φαίνεται καθαρά ότι από κάτω της υπάρχει μεγάλο βάθος (οπτικός σκόπελος), τότε αυτό διστάζει. Εμπιστεύεται περισσότερο τα μάτια («φαίνεται τρομερά βαθύ») απ' ότι τα χέρια και τα πόδια του («το νιώθω γερό και σταθερό»).

Μπορούν να βοηθήσουν οι γονείς τα παιδιά τους να μάθουν να βλέπουν; Μπορείτε να κρεμάσετε ένα εκκρεμές -καλύτερα ένα με έντονα χρώματα και καθαρά σχήματα. Προσαρμοσμένο πάνω από την κούνια ή την αλλαξιέρα αιχμαλωτίζει το βλέμμα του παιδιού. Φαίνεται διαφορετικό από κάτω απ' ό,τι από τα πλάγια και διαφορετικό όταν κινείται απ' ότι όταν μένει ακίνητο. Ένα μωρό μπορεί ώρες ολόκληρες να κοιτάζει κάτι τέτοιο συνεπαρμένο κι έτσι οι γονείς μπορούν να παρατηρούν πώς μαθαίνει να βλέπει.

Πότε πρέπει να πάει το παιδί στον οφθαλμίατρο;

Οι ενήλικοι, όταν πηγαίνουν στον οφθαλμίατρο, πρέπει να διαβάσουν γράμματα στον πίνακα, ενώ τα παιδιά να ξεχωρίσουν σπιτάκια και καρδούλες. Βέβαια ο γιατρός μπορεί και μόνο με τη βοήθεια των οργάνων μέτρησης να εξετάσει τον οφθαλμό και να διαπιστώσει αν έχει μυωπία ή πρεσβυωπία, στραβισμό, καταρράκτη ή γλαύκωμα. Το ίδιο ισχύει και για τα μωρά.

Πότε όμως πρέπει να πάει το παιδί στο γιατρό; Αμέσως, όταν υπάρχουν εμφανή προβλήματα, όπως τρέμουλο στα μάτια, όταν οι κόρες έχουν γκριζόλευκο χρώμα, όταν τα μάτια του είναι μεγάλα και πολύ ευαίσθητα στο φως, όταν αλληθωρίζει, έχει πεσμένα βλέφαρα ή πολύ κόκκινα μάτια. Στο διάστημα μεταξύ 6 και 12 μηνών, τα παιδιά που γεννήθηκαν πρόωρα και που οι γονείς τους έχουν στραβισμό ή σοβαρά προβλήματα όρασης πρέπει να επισκεφθούν τον οφθαλμίατρο. Στο 2ο έτος περίπου, όλα τα παιδιά πρέπει να τα έχει δει γιατρός έστω μία φορά. Ας δούμε τώρα τα πιο σημαντικά προβλήματα ένα-ένα:

·         Στραβισμός

Το 5- 7% των παιδιών αλληθωρίζουν. Όσο νωρίτερα ξεκινήσει η θεραπεία, τόσο καλύτερα είναι τα αποτελέσματα. Τα αίτια: Όταν υπάρχει στραβισμός, επειδή το ένα μάτι αλληθωρίζει, το σώμα βοηθά τον εαυτό του και θέτει εκτός λειτουργίας το μάτι που αποκλίνει για να μη βλέπει διπλά. Τότε, όμως, παύουν να χρησιμοποιούνται οι νευρικές συνδέσεις ανάμεσα στο προβληματικό μάτι και τον εγκέφαλο κι έτσι ατονούν. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να καταστεί το μάτι «λειτουργικά τυφλό» κι ενώ στην πραγματικότητα είναι υγιές δεν μπορεί να διακρίνει καθαρά, γιατί δεν έχει μάθει να βλέπει. Η θεραπεία: Το υγιές μάτι καλύπτεται από ένα έμπλαστρο (προσοχή στα αυτοκόλλητα, γιατί μπορεί να πονέσουν το παιδί κατά την αφαίρεση), έτσι ώστε το μάτι που έχει πρόβλημα να «εξαναγκαστεί» να λειτουργήσει. Αυτή είναι μια διαδικασία «εκμάθησης» που καθιστά εφικτή τη βελτίωση της όρασης του αδύνατου ματιού. Η χειρουργική επέμβαση, αν τελικά χρειαστεί, θα γίνει αργότερα για να διορθωθεί και η θέση των ματιών.

·         Υπερμετρωπία

Σχεδόν όλα τα παιδιά έχουν λίγη υπερμετρωπία, γιατί τα μάτια τους είναι ακόμα μικρά. Όμως αυτό θεραπεύεται συνήθως από μόνο του. Πρέπει να περάσει τους δύο βαθμούς η υπερμετρωπία, για να συστήσουν οι οφθαλμίατροι γυαλιά.

·         Μυωπία

Όταν ένα παιδί έχει μικρή μυωπία, δηλαδή δε διακρίνει καλά τα απομακρυσμένα αντικείμενα, τις περισσότερες φορές δε χρειάζεται να φορέσει γυαλιά. Άλλωστε, η βρεφική και η παιδική ζωή εκτυλίσσεται σε «κοντινές αποστάσεις» και γι' αυτό το λόγο βλέπει αρκετά καθαρά ακόμα κι ένα παιδί με σχετικά χαμηλή μυωπία. Τα γυαλιά είναι καλό να περιμένουν μέχρι να μπορεί να τα φορέσει με ασφάλεια.

·         Καταρράκτης

Τον καταρράκτη, ένα θάμπωμα του οφθαλμικού φακού, μπορούν να τον αναγνωρίσουν οι γονείς από τις φωτογραφίες των παιδιών τους που είναι τραβηγμένες με φλας: αν και οι δύο κόρες τους είναι το ίδιο κόκκινες, αυτό είναι καλό σημάδι.

Κοίτα! Έτσι γίνεσαι πιο έξυπνος...

Οι γυναίκες μπορούν να αναγνωρίσουν τις αποχρώσεις του κόκκινου καλύτερα από τους άντρες. Οι ερευνητές το εξηγούν αυτό με την εξέλιξη: Όσο οι άντρες έλειπαν στο κυνήγι, οι γυναίκες κάθονταν οκλαδόν στη σπηλιά. Η γλώσσα δεν είχε διαμορφωθεί επαρκώς -και για να καταλαβαίνουν η μία την άλλη, έπρεπε οι γυναίκες να αφήσουν τις λέξεις και να βρουν άλλους τρόπους. Τα συναισθήματα γράφονται συχνά στο πρόσωπο -όποιος μπορούσε να τα διαβάζει καλά είχε ένα πλεονέκτημα στον αγώνα της επιβίωσης. Για παράδειγμα, όταν οργίζεται κάποιος, κοκκινίζει -αυτός που θα το δει πρώτος μπορεί να αντιδράσει πιο γρήγορα, να τον ηρεμήσει ή να γλιτώσει.

1. Η όραση διευκολύνει την έκφραση

Αυτό το είδος της διορατικής όρασης μπορείτε να το εξασκήσετε μαζί με το παιδί σας στην παιδική χαρά: «Κοίτα, εκείνο το κοριτσάκι σίγουρα θα βάλει όπου να ‘ναι τα κλάματα. Καταπίνει θυμωμένα και στραβώνει κιόλας το στόμα του, βλέπεις;» Επίσης, δώστε προσοχή, όταν ξεφυλλίζετε εικονογραφημένα βιβλία, στις εκφράσεις των προσώπων κι εξηγήστε στο παιδί σας πώς εκφράζονται τα συναισθήματα με τη μιμική.

2. Η όραση προάγει τη φαντασία

Η σκέψη συντελείται στο μεγαλύτερο μέρος της με εικόνες. Τα όνειρα είναι σαν μια τηλεόραση μέσα στο κεφάλι μας. Με κλειστά μάτια βλέπουμε μερικά πράγματα ακόμη καθαρότερα: Η χαρά για το καινούργιο ποδήλατο μεγαλώνει, όσο το παιδί το φαντάζεται με λεπτομέρειες κάτω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο ή όταν βλέπει το φως των κεριών να καθρεφτίζεται στις χριστουγεννιάτικες μπάλες. Όταν βλέπουμε κάτι με λεπτομέρειες και το εκφράζουμε με λόγια, εξασκούμαστε.

3. Η όραση βοηθάει στο σχολείο

Ένας έξυπνος άνθρωπος διαθέτει την ικανότητα «να εποπτεύει, να προβλέπει, να είναι οξυδερκής», ενώ αντίθετα όποιος δεν είναι «φωστήρας» πηγαίνει στα τυφλά και δε βλέπει πέρα από τη μύτη του.

Στο σχολείο, το 60% της διδακτέας ύλης μεταδίδεται μέσω της όρασης: με τον πίνακα, τις διαφάνειες, τα φυλλάδια ή τα βιβλία. Μια επιφανειακή ματιά δεν αρκεί. Στην ανάγνωση είναι απαραίτητη η ακριβής όραση: Όποιος δε διακρίνει με την πρώτη ματιά αν οι ουρίτσες στο ‘ρ’, το ‘δ’, το ‘σ’ ή το ‘μ’ δείχνουν προς τα πάνω ή προς τα κάτω, προς τα δεξιά ή τα αριστερά δυσκολεύεται.

Είναι πολύ απλό το να γυμναστεί το παιδικό βλέμμα να βλέπει τις λεπτομέρειες: Μετρώντας τις βούλες της πασχαλίτσας ή τα πόδια του μυρμηγκιού, φτιάχνοντας παζλ και παρατηρώντας όχι μόνο την εικόνα αλλά και το σχήμα των κομματιών.

4. Η όραση... περιορίζει τις μελανιές

Είναι καλό που τα μωρά δεν μπορούν ακόμα να περπατήσουν -θα χτυπούσαν συνέχεια, θα σκοντάφτανε και θα σκαλώνανε. Μόνο αυτός που βλέπει καλά διακρίνει τι ύψος έχουν τα σκαλιά και πόσο πλατιά είναι μια λακκούβα. Μόνο αυτός που διακρίνει το πέταγμα της μπάλας μπορεί να πηδήξει και να την πιάσει. Η αίσθηση της ισορροπίας λειτουργεί πολύ χειρότερα χωρίς την όραση.

Γι' αυτό το λόγο, στη βόλτα, στο τρέξιμο ή στο παιχνίδι να φέρνετε κάθε τόσο το θέμα στις διαστάσεις όπως το ύψος, το πλάτος, η απόσταση: «Κοίτα πόσο στενά είναι! Χωράμε να περάσουμε;»

5. Η όραση πλουτίζει το λεξιλόγιο

Τριανταφυλλί, ροδί, βυσσινί. Για να μπορεί κανείς να συζητήσει γι' αυτές τις διαφορές, πρέπει να τις αντιλαμβάνεται. Είτε το θέμα είναι τα χρώματα είτε οι μάρκες των αυτοκινήτων, όταν μαθαίνει ένα παιδί τις λέξεις της μητρικής του γλώσσας, ξεκινάει με τα πράγματα που βλέπει. Και αντίστροφα: Βλέπουμε τα πράγματα για τα οποία έχουμε λέξεις. Εκεί που τα κορίτσια βλέπουν απλά αυτοκίνητα, τα αγόρια αναγνωρίζουν ένα Golf 3, μια Mercedes A-Class ή ένα Toyota Yaris. Η γλώσσα πλάθεται μέσω της όρασης -όσο πιο πολύ διαφοροποιείται η όραση τόσο πλουσιότερη γίνεται η γλώσσα.

Παίξε, δες, γέλασε

Αυτός που προσέχει τις λεπτομέρειες βλέπει περισσότερα στα παιχνίδια που ασκούν την όραση και την αξιοποιούν για να μάθουν καλύτερα τον κόσμο, τη γλώσσα και τον εαυτό τους.

·         Το κυνήγι του χαμένου θησαυρού

Κρατάτε στο χέρι σας ένα καλαθάκι και λέτε, για παράδειγμα, «κόκκινος θησαυρός». Το παιδί σας ψάχνει, λοιπόν, στο δωμάτιό του ή στο σπίτι πράγματα που είναι κόκκινα και ανήκουν στο θησαυρό. Πόσα βρίσκει ώσπου να μετρήσετε μέχρι το ‘5’; Ιδανικό για παιδιά που μαθαίνουν τα χρώματα και εξασκούνται να βλέπουν με ακρίβεια. (από 3 ετών)

·         Εικονο-αίνιγμα

Σύνεργα: φάκελος με διαφανές παράθυρο σε μέγεθος Α4, εικόνες.

Κόβετε από το φάκελο την πίσω σελίδα. Στη συνέχεια, τοποθετείτε το διαφανές παράθυρο πάνω σε εικόνες από περιοδικά που έχετε συγκεντρώσει. Έτσι, φαίνεται μόνο ένα κομμάτι της εικόνας. Διακρίνει το παιδί σας έναν ελέφαντα, όταν δει μόνο το αυτί του κι ένα κομμάτι από τον χαυλιόδοντα, ή μια οδοντόβουρτσα, όταν φαίνονται μόνο μερικές τρίχες ή η χρωματιστή λαβή; (από 3 ετών)

·         Πριν και μετά

Τοποθετείτε πέντε αντικείμενα πάνω σε ένα δίσκο (αν το παιδί σας είναι μεγαλύτερο, δέκα). Το παιδί σας επιτρέπεται να τα εξετάσει όλα. Τώρα κλείνει τα μάτια κι εσείς αφαιρείτε ένα αντικείμενο. Το παιδί ξανακοιτάει. Διακρίνει ποιο λείπει; Αυτό εξασκεί την οπτική ικανότητα, την αυτοσυγκέντρωση και τη μνήμη. (από 3 ετών)

·         Μαζεύοντας σχήματα

Σύνεργα: για κάθε παιδί ένα ορθογώνιο κι ένας κύκλος από χαρτόνι.

Σκοπός του παιχνιδιού είναι να αναγνωρίσουν βασικά γεωμετρικά σχήματα. Το παιδί παίρνει τα χαρτονένια δείγματα και τριγυρίζει μέσα στο σπίτι ψάχνοντας για αντικείμενα με αυτό το σχήμα. Όταν βρει κάτι, φωνάζει δυνατά: «Εύρηκα!» Τότε μαζεύονται όλοι και κοιτάζουν τι βρήκε. Ορθογώνια βιβλία, κουτάκια με σπίρτα, μια οθόνη, την κλειδαριά της πόρτας, στρογγυλές μπάλες, ένα καπάκι μπουκαλιού, το χείλος μιας κούπας, τα λάστιχα από το αυτοκινητάκι... Αυτό το παιχνίδι μπορείτε να το παίξετε παντού, για παράδειγμα στην πόλη περιμένοντας το λεωφορείο, αν ψάχνουν μόνο με το βλέμμα. Ποιος βρίσκει τα περισσότερα; ( από 4 ετών)

·         Ντετέκτιβ

Το παιδί σας πρέπει να σας κοιτάξει πολύ προσεκτικά. Μετά, γυρίζει την πλάτη κι εσείς αλλάζετε μια λεπτομέρεια πάνω σας, π.χ. κουμπώνετε την μπλούζα σας, ανασκουμπώνετε τα μανίκια, βγάζετε τα σκουλαρίκια σας, χτενίζετε τα μαλλιά σας διαφορετικά. Το παιδί σάς ξανακοιτάζει. Διακρίνει τη διαφορά;

(από 3 ετών)

·         Ψάχνοντας το δίδυμό του

Μια ιδέα για έναν περίπατο στο δάσος ή στο πάρκο. Σηκώνετε ένα αντικείμενο από τη φύση, π.χ. ένα βελανίδι ή ένα φύλλο. Το δείχνετε στο παιδί σας και του λέτε: «Ψάξε το δίδυμο αδερφό ή τη δίδυμη αδερφή του.» Θα βρει το άλλο μέλος της οικογένειας; Φυσικά, μπορεί και το παιδί σας να ορίσει την αποστολή.

(από 3 ετών)

·         Τι χρώμα έχει ο ήλιος;

Ένα παιχνίδι για τα παιδιά που μαθαίνουν τα χρώματα. Αρχικά, ένας μεγάλος κάνει ερωτήσεις όπως: «Τι χρώμα έχει το σπανάκι;», «Τι χρώμα έχει το σπίτι μας;», «Τι χρώμα έχει ο ήλιος;» Το παιδί πρέπει να ψάξει στο χώρο το ίδιο χρώμα, για παράδειγμα τα πράσινα φύλλα του διακοσμητικού φοίνικα για το σπανάκι ή τη σελίδα της εφημερίδας για το σπίτι. Μετά, οι ρόλοι αλλάζουν. (από 3 ετών)

·         Το αίνιγμα με τις σκιές

Ένα παιχνίδι για το βράδυ ή για πολύ φωτεινές ηλιόλουστες μέρες.

Σύνεργα: επιτραπέζια λάμπα και μικρά αντικείμενα όπως μπάλα, πάνινο ζωάκι, συναρμολογούμενο ανθρωπάκι, αυτοκινητάκι, πιρούνι, κουτάλι, χαρτομάντιλο ή στυλό.

Ρίχνετε το φως πάνω σε έναν τοίχο, τον οποίο κοιτάζουν τα παιδιά. Κρατάτε μπροστά στη λάμπα και πίσω από την πλάτη τους ένα αντικείμενο, έτσι ώστε να βλέπουν μόνο τη σκιά του. Ποιος μπορεί να διακρίνει από το περίγραμμα περί τίνος πρόκειται; Πώς μπορούμε να ξεχωρίσουμε μια οδοντόβουρτσα από ένα κουτάλι; (από 4 ετών)

·         Βρες τη μέση

Χρειάζεστε τρία αντικείμενα (π.χ. ένα παιχνίδι, ένα βιβλίο, μια κατσαρόλα) κι ένα όργανο μέτρησης (π.χ. ένα ξύλινο μέτρο). Βάζετε δύο αντικείμενα πάνω στο τραπέζι, όχι σε μικρή απόσταση μεταξύ τους. Το τρίτο αντικείμενο πρέπει να το τοποθετήσει το παιδί σας ακριβώς στη μέση. Μετά, θα μετρήσετε. Όσο πιο διαφορετικά είναι τα αντικείμενα, τόσο πιο δύσκολο είναι να βρεθεί ακριβώς το μισό της απόστασης. (από 4 ετών)

·         Υπολογίζω το βάθος, στοχεύω, πετυχαίνω

Σύνεργα: μανταλάκια για κάθε παιδί, μία καρέκλα, χαρτόκουτα, κουτιά, βάζα, κουβάδες.

Το ζητούμενο είναι να ρίξουν τα μανταλάκι σε ένα δοχείο. Γι' αυτό, χρειάζεται να μπορούν να στοχεύουν με μεγάλη ακρίβεια. Ένα παιδί σκαρφαλώνει στην καρέκλα και παίρνει τρία μανταλάκια. Μετά, μπορεί να διαλέξει ένα από τα δοχεία, για παράδειγμα ένα κουτί του καφέ. Ένας συμπαίκτης τού φέρνει το κουτί και το βάζει στο πάτωμα, μπροστά στην καρέκλα. Το παιδί που στέκεται μπορεί να του δίνει οδηγίες και να του πει πού ακριβώς πρέπει να τοποθετηθεί το κουτί, για να μπορεί να ρίχνει άνετα τα μανταλάκια του. Πόσους πόντους πετυχαίνει; (από 4 ετών)

·         Ντόμινο

Σύνεργα: πολλά διαφορετικά μικροαντικείμενα, π.χ. ξυλοτουβλάκια, λαστιχένια ζωάκια, βόλοι (κάθε παιδί πρέπει να πάρει έξι με επτά κομμάτια).

Όλα τα αντικείμενα βρίσκονται πάνω στο τραπέζι κι ο καθένας τραβάει ένα κομμάτι, ώσπου να περισσέψει μόνο ένα, για παράδειγμα ένα άσπρο ξυλοτουβλάκι. Ένα παιδί ξεκινάει και βάζει δίπλα ένα αντικείμενο που να μοιάζει στο ξυλοτουβλάκι σε μια ιδιότητα, π.χ. ένα άσπρο λαστιχάκι για τα μαλλιά. Το επόμενο παιδί βάζει ένα κουτάκι δίπλα στο ξυλοτουβλάκι (έχει κι αυτό γωνίες) ή ένα βελούδινο ζωάκι δίπλα στο λαστιχάκι (είναι κι αυτό μαλακό) ή ένα δαχτυλίδι (είναι κι αυτό αξεσουάρ). Έτσι, δημιουργείται μια αλυσίδα και επιτρέπεται να τοποθετούνται αντικείμενα και στις δύο πλευρές της, μέχρι κάποιος να ξοδέψει όλα του τα αντικείμενα.