Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για τα φάρμακα

Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για τα φάρμακα

«Είναι αυτό το κατάλληλο φάρμακο; Κι αν ξέχασα μια δόση;» Για να έχετε το κεφάλι σας ήσυχο και το παιδί σας καλά θωρακισμένο απέναντι στις αρρώστιες, σας ετοιμάσαμε έναν πλήρη οδηγό για τα φάρμακα.

Της Ελένης Καραγιάννη Με τη συνεργασία της Λωρέττας Θωμαΐδου, καθηγήτρια Αναπτυξιακής Παιδιατρικής

Σύμφωνα με τις έρευνες, κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών κάθε παιδί αναμένεται να αρρωστήσει από ιώσεις, κρυολογήματα και άλλες απλές ασθένειες κατά μέσο όρο οχτώ φορές. Τις εβδομάδες που ακολουθούν, λοιπόν, θα χρειαστεί να τους δώσετε δεκάδες δόσεις αντιπυρετικών, βρογχοδιασταλτικών, αντιδιαρροϊκών και άλλων φαρμάκων, αντιμετωπίζοντας όπως όλες οι μαμάδες πολλά ερωτηματικά. Μάθετε τα πάντα για τα φάρμακα και χρησιμοποιήστε τα κατάλληλα.

Το κατάλληλο φάρμακο

Ο πρώτος κανόνας είναι ότι δεν πρέπει ποτέ να δώσετε οποιοδήποτε φάρμακο στο παιδί χωρίς να έχετε πάρει πρώτα τη γνώμη του παιδιάτρου –ακόμα κι αν πρόκειται για κάποιο που έχει ξαναπάρει στο παρελθόν. Κάθε φορά που ο γιατρός συνταγογραφεί ένα καινούργιο σκεύασμα, μην παραλείπετε να τον ρωτάτε για ποιες ασθένειες ενδείκνυται, ποιες είναι οι πιθανές παρενέργειες, πότε θα αρχίσει να ενεργεί και για πόσο θα πρέπει το παιδί να το παίρνει. Υπάρχει περίπτωση να αλληλεπιδράσει με κάποιο άλλο φάρμακο και τι να κάνετε στην περίπτωση που ξεχάσετε μια δόση; Διατηρείται στο ψυγείο; Μήπως δεν πρέπει να το πάρει μαζί με κάποια συγκεκριμένη τροφή; Αυτές είναι μερικές από τις ερωτήσεις που θα πρέπει να θέσετε στο γιατρό, αφού πρώτα τον ενημερώσετε με λεπτομέρειες για τυχόν αλλεργίες που έχει το παιδί.

Η σωστή δόση

Για να είστε σίγουροι ότι η δόση του φαρμάκου είναι η ενδεδειγμένη, διαβάστε προσεκτικά το χαρτί με τις οδηγίες και ακολουθήστε τις κατά γράμμα –εκτός εάν ο παιδίατρος σας έχει συμβουλέψει διαφορετικά. Αν υπάρχει κάτι που δεν καταλαβαίνετε, μη διστάσετε να τηλεφωνήσετε στο φαρμακοποιό ή στο γιατρό σας. Σε κάθε περίπτωση, πριν δώσετε το φάρμακο στο παιδί, βεβαιωθείτε ότι:

-Έχετε διαβάσει με πολύ μεγάλη προσοχή τους αριθμούς στις οδηγίες. Εάν βιάζεστε ή έχετε άγχος, είναι πολύ εύκολο να διαβάσετε «2» εκεί που γράφει «1/2» και να δώσετε τετραπλάσια δόση από τη συνιστώμενη. Πάντα να διαβάζετε τις οδηγίες σε μέρος με καλό φωτισμό.

- Γνωρίζετε πόσα ακριβώς κιλά είναι το παιδί. Πολλές φορές η δοσολογία είναι ανάλογη του βάρους, γι’ αυτό είναι χρήσιμο να ζυγίζετε το παιδί σε τακτά διαστήματα και να σημειώνετε το βάρος του σε ένα χαρτί που θα φυλάτε μέσα στο ντουλάπι με τα φάρμακα.

-Έχετε κουνήσει καλά το μπουκάλι -εάν πρόκειται για σιρόπι ή άλλο φάρμακο σε υγρή μορφή–, εφόσον βέβαια αναγράφεται στις οδηγίες ότι πρέπει το περιεχόμενο να ανακινείται καλά για να κατανέμονται με σωστό τρόπο τα συστατικά του.

-Δεν έχετε μπερδέψει τις κουταλιές του γλυκού με της σούπας. Πάντως, καλό είναι να γνωρίζετε ότι οι δόσεις σε όλα σχεδόν τα παιδικά φάρμακα μετριούνται με κουταλάκια του γλυκού.

-Δεν έχετε κάνει καμιά αυθαιρεσία στους υπολογισμούς. Εάν, για παράδειγμα, πρέπει να δώσετε δύο κουταλιές του γλυκού αλλά βρήκατε μπροστά σας μόνο ένα κουτάλι της σούπας, μην υπολογίσετε με το μάτι πόσο θα δώσετε. Ιδανικά, μετρήστε την ποσότητα με σύριγγα για να είστε απολύτως ακριβείς. Έχετε υπόψη ότι 1ml (milliliter) αντιστοιχεί σε 1cc και το 1 κουταλάκι του γλυκού σε 5cc.

- Δεν έχετε βάλει περισσότερη ποσότητα από τη συνιστώμενη. Ακόμα κι αν το παιδί έχει πολύ βήχα, υψηλό πυρετό ή βαρύ κρυολόγημα, δεν θα έχετε καλύτερα αποτελέσματα χορηγώντας περισσότερο φάρμακο. Οι δοσολογίες υπολογίζονται με βάση την ποσότητα της ουσίας που είναι ασφαλής για το παιδί και όχι με βάση τη σοβαρότητα της ασθένειας.

- Έχετε πρόχειρο το τηλέφωνο του γιατρού ώστε να τον καλέσετε άμεσα εάν διαπιστώσετε κάποια αναπάντεχη παρενέργεια.

Αν κατά λάθος μια-δυο φορές δώσετε στο παιδί λίγο περισσότερο φάρμακο, το πιθανότερο είναι να μην πάθει κάτι σοβαρό. Ωστόσο, ενημερώστε το γιατρό ή το φαρμακοποιό σας για να βεβαιωθείτε. Κάντε το ίδιο και στην αντίθετη περίπτωση, εάν δηλαδή το παιδί δεν παίρνει ολόκληρη τη δόση επειδή, για παράδειγμα, κάνει εμετό. Ίσως χρειάζεται να πάρει τη φαρμακευτική ουσία με διαφορετικό τρόπο, όπως με ένεση, υπόθετο ή ορό. Τέλος, σε καμιά περίπτωση μη δώσετε σε παιδί προσχολικής ηλικίας κάποιο φάρμακο που σας συνέστησε η μαμά ενός συμμαθητή του στον παιδικό σταθμό ή που του είχε χορηγήσει ο γιατρός του πριν από δεκαοχτώ μήνες. Αποφύγετε να χορηγήσετε ασπιρίνη σε μικρής ηλικίας παιδιά με λοιμώξεις άγνωστης αιτιολογίας χωρίς να έχετε ενημερώσει νωρίτερα τον παιδίατρό σας.

Πώς να του το δώσετε

Ο καλύτερος τρόπος για να βεβαιωθείτε ότι το παιδί λαμβάνει τη σωστή ποσότητα φαρμάκου είναι να του το δώσετε χρησιμοποιώντας το κατάλληλο εργαλείο. Γι’ αυτό, βάλτε το κουτάλι του τσαγιού πίσω στο συρτάρι και πάρτε το κατάλληλο δοσομετρικό κουτάλι (συνήθως περιλαμβάνεται στη συσκευασία). Εναλλακτικά, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε σύριγγα, δοσομετρικό καπάκι ή σταγονόμετρο. Η σύριγγα είναι ιδανική για τα μικρότερα παιδιά, γιατί με τη βοήθειά της είναι πιο εύκολο να ρίξετε όλη την ποσότητα του φαρμάκου στο στόμα τους. Εάν το παιδί προσπαθεί να το φτύσει, κρατήστε με το χέρι σας τα χείλη του ενωμένα ενώ βάζετε την άκρη της σύριγγας στο στόμα του μέχρι να το καταπιεί. Μπορείτε να δοκιμάσετε να του το δώσετε με το δοσομετρικό κουτάλι, αλλά είναι μάλλον απίθανο να το κάνετε να πιει όλη την ποσότητα, ιδιαίτερα εάν εκείνο αρνείται να συνεργαστεί.

Ο κατάλληλος χρόνος

Ο γιατρός σας είναι ο μόνος αρμόδιος για να υποδείξει κάθε πότε πρέπει να δίνετε το φάρμακο στο παιδί. Εάν σας πει «τέσσερις φορές την ημέρα», αυτό σημαίνει τέσσερις φορές κατανεμημένες στο χρόνο που το παιδί είναι ξύπνιο –δεν χρειάζεται να το ξυπνήσετε στις 3 τα ξημερώματα για να πάρει μια δόση (π.χ. στις 8 το πρωί, στις 2 το μεσημέρι, στις 6 το απόγευμα και στις 10 το βράδυ). Αν όμως πει «κάθε έξι ώρες», θα πρέπει να κρατήσετε με ακρίβεια το ωράριο ακόμα κι αν χρειαστεί να το ξυπνήσετε για τη νυχτερινή δόση. Εάν πρόκειται για αντιβίωση, βεβαιωθείτε ότι συνεχίζετε να του δίνετε το φάρμακο μέχρι να τελειώσει (ή για όσο χρόνο σας υπέδειξε ο γιατρός), ακόμα κι αν το παιδί δείχνει να έχει γίνει εντελώς καλά έχοντας πιει μόνο το μισό μπουκάλι. Εάν δείτε ότι τα συμπτώματα επιμένουν, παρόλο που δίνετε τη σωστή δόση για αρκετό χρόνο, επικοινωνήστε άμεσα με τον παιδίατρο.

Η σωστή φύλαξη

Φυλάτε πάντα τα φάρμακα μέσα στα κουτιά τους μαζί με το χαρτάκι των οδηγιών. Εάν για κάποιο λόγο χάσετε το χαρτί, είναι καλύτερα να το πετάξετε. Έτσι, δεν θα μπείτε στον πειρασμό να αυτοσχεδιάσετε. Τα εμβόλια, πολλά αντιβιοτικά αλλά και άλλα φάρμακα πρέπει να φυλάσσονται στο ψυγείο –ρωτήστε εάν αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να πάτε… τρέχοντας από το φαρμακείο στο σπίτι ή δεν πειράζει εάν μείνουν για λίγη ώρα στην τσάντα σας. Όσα δεν χρειάζονται ψυγείο βάλτε τα σε δροσερό, σκοτεινό μέρος και όχι στο ντουλάπι του μπάνιου, όπου συνήθως υπάρχει υγρασία. Τέλος, φροντίστε να είναι κάπου όπου δεν μπορεί να φτάσει το παιδί και ελέγχετε τακτικά την ημερομηνία λήξης.

Όταν το παιδί αντιδρά

Τα περισσότερα φάρμακα, ακόμα και τα παιδικά, έχουν μάλλον δυσάρεστη γεύση, γι’ αυτό και είναι απόλυτα λογικό τα παιδιά να μην τρελαίνονται ακριβώς από τη χαρά τους όταν έρχεται η ώρα να τα πάρουν. Για να κάνετε τη διαδικασία πιο εύκολη —και το αποτέλεσμα πιο σίγουρο—, ρωτήστε το γιατρό εάν μπορείτε να δώσετε το φάρμακο αναμεμειγμένο με τον αγαπημένο του χυμό ή με ένα αφέψημα. Ωστόσο, αποφύγετε να ρίξετε το φάρμακο σε ποτήρι γεμάτο πορτοκαλάδα -εάν δεν το πιει όλο, δεν θα έχει πάρει τη σωστή δόση. Μια άλλη λύση είναι να ζητήσετε από το γιατρό να σας χορηγήσει την ίδια φαρμακευτική ουσία σε μορφή χαπιού, το οποίο μπορείτε να λιώσετε και να το δώσετε στο παιδί ανακατεμένο με λίγο γιαούρτι ή πουρέ φρούτου. Σε κάθε περίπτωση, μπορείτε να δείξετε λίγο ενθουσιασμό για το σιροπάκι, αλλά σε καμιά περίπτωση μην πείτε στο παιδί «ήρθε η ώρα για το γλυκάκι» ή κάτι παρεμφερές. Είναι σημαντικό να ξέρει ότι πρόκειται για φάρμακο και όχι για λιχουδιά, ώστε να μην επιχειρήσει να αδειάσει το μπουκάλι εάν πέσει κατά λάθος στα χέρια του.